Ken Rundell (1919-2010)

De 90-jarige journalist, redacteur, dichter, christelijk apologeet en campagnevoerder Ken Rundell kwam uit een bescheiden Cornish gezin, als zoon van een bouwvakker die overal in Cornwall woonde. Tegen de tijd dat Ken 21 was, hadden zij in 21 huizen gewoond die zijn vader had gebouwd of gerestaureerd. Het is dus niet verwonderlijk dat Ken in zijn latere jaren graag een oud flatgebouw restaureerde, aan de oever van de Fontanka rivier in Sint Petersburg, Rusland, waar Tsjaikovski in 1891 de Notenkrakersuite had gecomponeerd. Rundell veranderde het in 1997 in een centrum voor een christelijke gemeenschap genaamd Agora.

Agora was het geesteskind van Rundell, gesteund door zijn tweede vrouw Pirkko Ristolainen, een Karelische Russin, en een revolutionair concept om mensen met verschillende geloofsachtergronden - orthodox, katholiek, non-conformistisch en mensen zonder geloof - met elkaar in dialoog te brengen. Rundell geloofde dat de postcommunistische democratie van Rusland versterkt moest worden door de fundamenten van haar spirituele erfgoed. Agora zou hiervoor een forum bieden.

Vandaag de dag is het een kleine maar bloeiende gemeenschap, met nauwe banden met de Navigators, de christelijke studentenbeweging. Rundell wordt door zijn Russische vrienden met grote genegenheid herdacht. Geoffrey Rowell, bisschop van de Church of England in Europa, verbleef in Agora tijdens zijn eerste bezoek aan Sint-Petersburg als bisschop in 2003. Hij herinnert zich dat Rundell hem in stijl ontmoette in een "grote en lange Zim-auto, toen hij al op leeftijd was. Hij had enthousiasme voor oude auto's en voor wat hij deed om het oude flatgebouw te transformeren. Hij wilde een plaats bieden voor ontmoeting en bezinning over menselijke en christelijke waarden en ook een plaats voor de Engelse gemeente om samen te komen toen aanbidding weer mogelijk werd ten tijde van de perestrojka."

Rundell werd geboren in Par, nabij St Austell, in 1919. Hij blonk uit op school en won een plaats op de Truro Grammar School, gevolgd door een beurs voor het Wadham College in Oxford, waar hij klassiekers studeerde. De Cornish dichter en historicus A L Rowse nodigde alle Cornish studenten uit voor een diner en zei dat ze bij elkaar moesten blijven, want het was moeilijk om de Engelsen te vertrouwen! Rundell studeerde in twee jaar af voordat hij in 1941 in het leger ging.

De Agora-gemeenschap bouwde voort op Rundells vroege christelijke ervaring als student in Oxford in de jaren dertig. Daar kwam hij in aanraking met de Oxford Group, de door Frank Buchman opgerichte christelijke beweging die later bekend werd als Moral Re-Armament (MRA) en nu Initiatives of Change heet. In die tijd was Rundell een overtuigd pacifist, in de toenmalige Methodistische traditie van Donald Soper, en Rundell was met alle benodigde papieren doorgelicht als pacifist om niet opgeroepen te worden. Maar hij vond in de Oxford Groep mensen die zich inzetten voor "remaking the world", en haar visie, te midden van de chaos en de compromissen van de dreigende oorlog tegen Hitler, klopte bij Rundell.

Hij kwam tot het besef dat het kwaad bestreden moest worden en dat de oorlog rechtvaardig was. Hij keerde zijn pacifistische overtuiging de rug toe en nam dienst in het leger. Als luitenant won hij een MC voor zijn dapperheid tegenover de vijand bij Rethem, in Nedersaksen, tijdens de geallieerde opmars naar Duitsland in 1945. Field Marshall Montgomery speldde hem de medaille op, met als citaat: "Lt Rundell toonde volledige minachting voor persoonlijk gevaar en zijn vastberadenheid en moed waren een uitstekend voorbeeld voor zijn mannen."

Rundells bekwaamheid als scherpschutter tijdens de oorlog was minder spectaculair dan zijn persoonlijke moed en achteraf vertelde hij over zijn frustratie toen hij herhaaldelijk schoot op een groep Duitse soldaten die bramen plukten op een heuvel verderop. Hij voelde zich beledigd dat ze hem nooit hadden opgemerkt, laat staan dat ze van schrik waren gevlucht. Dat was het dichtste dat hij ooit bij iemand kwam. Zijn pacifisme werd in plaats daarvan geëerd met een medaille voor het redden van de levens van zijn mannen.

Net als andere oorlogsveteranen keerde hij in 1946, op 27-jarige leeftijd, terug naar Oxford om theologie te gaan studeren. Hij versierde zijn kamer met buitgemaakte SS-insignes en opende zijn brieven met een dolk die "bevrijd" was van een Duitse officier die in de Mercedes van Goering had gereden. Rundell werd redacteur van de studentenkrant Isis.

Na zijn afstuderen werd hij lid van het Institute of Journalists en nam hij voltijds dienst bij de Oxford Group - een gevaarlijke stap in het geloof waarbij hij elke hoop op materieel gewin opgaf; alle leden werkten als vrijwilligers zonder salaris, in de overtuiging dat "waar God leidt, Hij voorziet". Dat geloof en gebed moesten volstaan.

Ondanks of juist dankzij dit alles was het een avontuurlijk leven. Hij werkte als journalist voor New World News, een internationaal tijdschrift uitgegeven door de MRA, die in 1946 haar internationale centrum voor verzoening had geopend in het Alpendorp Caux. Joan Tyson, afgestudeerd aan de Chelsea School of Art, werkte op de kunstafdeling van het tijdschrift en ze trouwden in 1952.

Ze reisden naar Nigeria - met hun zoon Peter, geboren in 1953 - waar een internationaal team de allereerste kleurenfilm van Afrika opnam, Freedom, waarbij een cameraman van Walt Disney zijn diensten aanbood. Na enkele jaren in Afrika werd Rundell redacteur van New World News. Het was een glossy tijdschrift met opvallende kleurenfoto's, gepubliceerd in verschillende talen vanuit Genève.

Hun tweede zoon, Michael, herinnert zich dat hij opgroeide tijdens hun "gelukzalige" tijd in Zwitserland, "gelukkig meegesleurd in een wereld bevolkt door de meest verbazingwekkende dwarsdoorsnede denkbaar - vakbondsleden, koningen, politici, schrijvers, dromers en kunstenaars - ze verzamelden zich allemaal rond de tafels in ons gemeenschappelijke huis in Zwitserland. Ik keek toe hoe beroemde sporters tafels bedienden voor studenten en studenten tafels bedienden voor kardinalen, en vervolgens keek ik toe hoe diezelfde kardinalen op hun beurt groenten schilde voor alle anderen. Het was een fantastische jeugd; onconventioneel, creatief, democratisch, onmogelijk positief en echt de moeite waard."

"De wereld veranderen", door een verandering in het leven van mensen, werd ondersteund door MRA's aankoop, in 1946, van het Westminster Theatre in Londen. Grote dingen doen voor God maakte deel uit van de MRA-ethos, en het Westminster werd Londens belangrijkste theater voor christelijk drama. Rundell was een van de directeuren, waar hij een educatief programma lanceerde - de Dag van het Londense Theater - waarbij schoolgroepen uit heel Groot-Brittannië naar een matinee kwamen en een lezing kregen van leden van de cast en de crew over theaterproductie.

Met weinig persoonlijke middelen kochten hij en Joan een familiehuis in Kensington, dankzij de financiële steun van talloze vrienden. Een ander handelsmerk van zijn leven, herinnert Michael zich, was dat hij totaal niet oordeelde over anderen. "Ik herinner me nog goed die keer dat ik van Oxford thuiskwam met roze piekhaar. Hij accepteerde mijn nieuwe look en vroeg nooit echt waarom - niet omdat hij niet geïnteresseerd was, maar omdat het gewoon niet belangrijk was."

Terug in Cornwall verpleegde Ken Joan tijdens een lange ziekte voor haar dood in 1982. Dat jaar verhuisde hij naar Finland met zijn tweede vrouw Pirkko, voordat hij Agora oprichtte in Sint-Petersburg. Daar groeiden hun wortels en legden zij contacten in de hele stad, terwijl de Agora-gemeenschap lezingen, tentoonstellingen en vriendschap aanbood aan haar groeiende Russische kring. Voor Ken Rundell was elke persoon die hij ontmoette "een wachtende heilige", zegt Michael. "Iedereen had een onbeperkt potentieel en iedereen was een schat aan onontdekt talent. Wat hij voor ons allen wilde, was die talenten zo goed mogelijk te gebruiken - om een aarde te helpen creëren waar honger en hebzucht tot het verleden behoren."

Robert John Kenneth Rundell, journalist en christelijk activist, geboren in Par, Cornwall, 27 oktober 1919, trouwde in 1952 met Joan Tyson (overleden in 1982), twee zonen; trouwde in 1982 met Pirkko Ristolainen.1982 (overleden 2009); overleden Rock, Cornwall, 9 maart 2010.

Een kortere versie van dit overlijdensbericht verscheen in de Western Morning News, Cornwall, 22 april 2010.