Dick Cosens (1933-2009)

De vakbondsactivist Dick Cosens was een onbezongen held van de Britse lucht- en ruimtevaartindustrie die een invloedrijke rol speelde in de campagne voor banen in de Britse industrie.

Hij was voorzitter van de vakbond in de fabriek van British Aerospace in Hatfield, waar hij als machinist werkte aan de BAe 146 straaljager. In 1965 richtte hij het Action Committee for European Aerospace op, waarbij ingenieurs van zijn eigen vakbond, de toenmalige Amalgamated Engineering Union, leden van de Transport Salaried Staffs' Association en managers betrokken waren. Het doel was samenwerking tot stand te brengen tussen de Britse, Franse, Duitse en Spaanse vliegtuigarbeiders die de Concorde bouwden op een moment dat veel deskundigen geloofden dat de nationale trots en de technische uitdagingen te groot zouden blijken om de Concorde in productie te krijgen.

Cosens organiseerde bezoeken van Britse arbeiders aan hun Franse collega's in Toulouse. Bij hun eerste bezoek ontwapende hij de Fransen door zich te verontschuldigen voor het stereotiepe beeld dat sommige Britten van de Fransen hebben. "Hij maakte grote vrienden met de harde Franse en Duitse vakbondsleiders - sommigen van hen waren nogal confronterend," herinnert Mike Ramsden zich, die als redacteur van het tijdschrift Flight International met Cosens naar Toulouse reisde.

Cosens nodigde de continentale vakbondsleiders uit voor een bezoek aan het parlement in Westminster en aan de BAe-fabriek in Fulton bij Bristol, waar de Concorde en de vleugels voor de Airbus werden gebouwd. Hij regelde soortgelijke bezoeken aan Duitsland en Spanje.

Senior figuren uit de industrie, waaronder wijlen Sir Richard Smeeton, directeur van de Society of British Aerospace Companies, zeiden dat zonder de tien jaar werk van het actiecomité de Concorde misschien nooit het luchtruim had gekozen. De iconische status van de Concorde leidde tot de bouw van de Europese Airbus, ook geholpen door de verstandhouding tussen de verschillende nationale arbeidskrachten.

Tony Benn, minister van technologie in de jaren zestig, trok Groot-Brittannië terug uit de ontwikkeling van de Airbus, waardoor Groot-Brittannië geen leidinggevende rol kreeg. Maar, zegt Ramsden, "Dick's invloed hielp het Britse aandeel in Airbus veilig te stellen. Elk paar Airbus-vleugels is gebouwd in Chester en Fulton. Dit is zijn grootste gedenkteken."

Het Europese Airbus concurreerde met Boeing op de wereldwijde vliegtuigmarkt. Maar Cosens zag zijn steun voor de Airbus nooit als anti-Amerikaans. Hij en een Franse collega bezochten de AFL-CIO, de Amerikaanse vakcentrale, en hielden contact om de Amerikaanse arbeiders hiervan te verzekeren. Publieke figuren steunden het actiecomité en dit leidde tot Cosens' vriendschap met de Tweede Wereldoorlog luchtaas Sir Douglas Bader en Formule 1-kampioen Graham Hill.

Na zijn vertrek bij British Aerospace in 1975 lanceerde hij Action '75, een campagne ter ondersteuning van de Britse auto-industrie, waaronder het Michael Edwardes herstelplan voor het toenmalige British Leyland. Action '75 betrok leden van de Society of Motor Manufacturers and Traders (SMMT) en hield contact met de arbeidsbemiddelingsdienst ACAS.

Cosens was ook campagnevoerder bij The Industrial Pioneer, een arbeiderskrant die in de West Midlands werd uitgegeven. De redactie ervan stond in de sociaal-democratische traditie van Keir Hardie en niet in de hard-linkse lijn van Trotski, Marx of Lenin. Cosens' grootste passie was het behoud van Britse banen in de verwerkende industrie, om de welvaart te helpen creëren die nodig is om openbare diensten te betalen.

Cosens regelde vervolgens ontmoetingen tussen de conservatieve regering en de ISTC-leden, waarbij een Tory MP commentaar gaf op de geest van vertrouwen die ondanks hun politieke verschillen tussen hen was opgebouwd. De vakbondsleden legden het werk uit dat zij en het management van Llanwern samen deden en probeerden orde op zaken te stellen. De regering luisterde en hoewel het aantal werknemers met 5.500 werd verminderd, bleef de productie in Llanwern doorgaan tot 2007. Het blijft nu een walserij. Het overleven van Llanwern werd in de media bekend als "het wonder van Llanwern". Latere ontmoetingen tussen Nissan-bazen en dezelfde Llanwern-staalarbeiders hielpen Nissan ervan te overtuigen te investeren in de autoproductie in Groot-Brittannië.

Sir John Hoskyns, hoofd van Margaret Thatchers No 10 beleidseenheid, zegt dat de redding van Llanwern "een buitengewone prestatie was van het hogere management en enkele opmerkelijke vakbondsleden". Hoskyns ontmoette Cosens en zijn collega's voor het eerst in het midden van de jaren zeventig, "toen ik me realiseerde dat er mensen in de vakbonden waren die iets heel anders probeerden te doen dan de oude strijders van uiterst links." Cosens was een groot verteller en tijdens een lange lunch in 1999 herinnert Hoskyns zich: "Dick was zo interessant - en erg grappig."

Dit was nuttig voor Cosens' bruggenbouwende werk met industrieën in de West Midlands. Hij zocht nooit erkenning voor zichzelf. Maar Lord (Bill) Jordan, voormalig algemeen secretaris van de ingenieursvakbond, herinnert zich Cosens als een krachtige maar geruststellende man die een kalmerend effect op mensen had. "Die combinatie was zeer effectief om mensen met ernstige meningsverschillen tot elkaar te brengen. Zijn solide, betrouwbare aanwezigheid had het effect dat verschillen konden worden overwonnen."

Mike Ramsden vult aan: "Er zijn niet veel mensen die hun leven lang aan een draaibank kunnen werken en toch welkom zijn in de hoogste kantoren van de industrie en de staat. Hij opende deuren tot aan de top. Het was een enorme prestatie. Dat was het MRA ding - dat je de wereld verandert door eerst mensen te veranderen en ze dan rond de tafel te krijgen. Hij was nooit een prediker maar paste het gewoon toe."

Na een operatie wegens kanker overleed Cosens op 76-jarige leeftijd in het Countess of Chester Hospital waar Margaret 12 jaar had gewerkt.