Deze pagina is automatisch vertaald.
R.C. (bekend als 'Robin') Mowat was een historicus die de wereld zag vanuit een spiritueel en zelfs profetisch perspectief. Door middel van zijn elf boeken probeerde hij de culturele of beschavingsstrijd in de geschiedenis te onderscheiden, vooral in het Europa van de twintigste eeuw en het Midden-Oosten.
Robin Mowat werd op 11 mei 1913 in Oxford geboren. Hij bezocht de Dragon School in Oxford en Marlborough College, voordat hij in 1931 naar Hertford College in Oxford ging om geschiedenis te studeren. Geschiedenis zat in de familie; Mowats vader, R.B., werd in 1928 benoemd tot hoogleraar geschiedenis aan de universiteit van Bristol en zijn broer, Charles, werd bekend door zijn werk over het Groot-Brittannië van de twintigste eeuw. Als student won Mowat in 1934 zelf de Gladstone Memorial Essay Prize voor een essay over 'Mr Gladstone and the Oxford Movement'.
In Oxford was Mowat geïntrigeerd door het socialisme en hij was onder de indruk toen de hongermarchers in de herfst van 1932 door Oxford trokken. Hij geloofde echter steeds meer dat de problemen van de maatschappij een spirituele oplossing nodig hadden en raakte levenslang betrokken bij de Oxford Groep, die later Moral Re-Armament en nu Initiatives of Change werd genoemd. Mowat zag de Oxford Groep als een 'methode om te proberen het christelijke leven te leven' en werd getroffen door de nadruk op persoonlijke verandering als sleutel tot nationale verandering; hij zei eens dat de slogan 'nieuwe mensen, nieuwe naties, een nieuwe wereld' het beste stukje logica was dat hij had gehoord sinds hij naar Oxford was gekomen.
Nadat hij Oxford had verlaten, gaf Mowat les op de Radley School in de buurt van Oxford, in Dortmund, Duitsland als uitwisselingsstudent, en op de Clayesmore School in Dorset. Tijdens de oorlog werkte hij bij het Middle East Intelligence Centre op het G.H.Q in Caïro en hij diende bij de Britse militaire missie als docent in het Midden-Oosten aan het Egyptische Personeelscollege. Van 1947-1958 was hij Senior Lecturer aan het Royal Naval College, Greenwich, en van 1958-1963 doceerde hij aan de Universiteit van Ibadan in Nigeria. Van daaruit verhuisde hij naar de Oxford Polytechnic (nu Oxford Brookes), waar hij hoofd werd van de afdeling Kunst en Talen in een tijd van snelle uitbreiding. Aan de 'Poly' was Mowat een fervent voorstander van uitmuntend onderwijs; hij organiseerde residentiële weekendcursussen voor studenten en initieerde uitwisselingen met universiteiten op het vasteland. Hij ging in 1978 met pensioen.
Toen hij nog studeerde, was Mowat geïnspireerd geraakt door het bestuderen van de filosofie van de geschiedenis. Hij had veel te danken aan Arnold Toynbee en werd ook beïnvloed door Albert Schweitzer. Hij geloofde - en dat was de context voor het grootste deel van zijn schrijven - dat het Westen zich in een crisis bevond; hoewel het technologisch geavanceerd was, was het moreel decadent en had het geestelijke vernieuwing nodig. Hij maakte zich zorgen over de teloorgang van het gezinsleven en de erosie van de absolute morele normen waarvan hij geloofde dat de beschaving ervan afhing. Verandering was echter mogelijk; beïnvloed door Toynbee geloofde Mowat dat vernieuwing in de geschiedenis normaal gesproken teweeg werd gebracht door de invloed van 'creatieve minderheden'. Deze ideeën kwamen naar voren in een reeks boeken: Climax of History (1951), Decline and Renewal: Europe Ancient and Modern (1991), Modern Prophetic Voices (1994) en Spiritual Forces in International Politics (1998). Toen William Rees-Mogg Modern Prophetic Voices besprak in The Times (26/4/1994), beschreef hij Mowats oproep tot profetische interventie in de moderne samenleving als 'zeer overtuigend'.
Het zwaartepunt van veel van Mowats geschriften lag in Europa. Waarschijnlijk zijn bekendste boeken waren Ruin and Resurgence, 1939-1965 (1966) en Creating the European Community (1973), waarvan de laatste regelmatig op leeslijsten voor studenten staat. Mowat geloofde dat de naoorlogse Europese wederopbouw het werk was van een creatieve minderheid van spiritueel ingestelde mensen. Hij merkte op dat veel van de vormgevers van de Europese Gemeenschap (mannen als Adenauer, Schuman en de Gasperi) mensen waren met sterke religieuze overtuigingen, waarbij hun ideeën voortkwamen uit continentaal protestantisme, radicaal katholicisme en Anglo-Amerikaans evangelisme. Onder invloed van zijn eigen ervaring was Mowat ook van mening dat de naoorlogse conferenties in Caux, Zwitserland, georganiseerd door Moral Re-Armament, een belangrijke rol hadden gespeeld in het mogelijk maken van Europese, met name Frans-Duitse verzoening.
Naast Europa was Mowat zeer geïnteresseerd in het Midden-Oosten en de groeiende dialoog tussen de religies. Hij ontmoette zijn vrouw Renée, die uit de Egyptische Joodse gemeenschap kwam, toen hij in Caïro was; zij zat bij de Territoriale Dienst voor Vrouwen en ze trouwden in een militaire bruiloft in 1942. Zijn Middle East Perspective (1958), waarin hij probeerde een "sympathiek begrip van de volkeren en naties van de regio" over te brengen, werd gevolgd door zijn D.Phil. over "Lord Cromer en zijn opvolgers in Egypte" (1970); en hij was ook betrokken bij een liefdadigheidsinitiatief genaamd de British-Arab University Association.
Tussen 1991-2004 runden Mowat en wijlen zijn zoon David een kleine uitgeverij, New Cherwell Press, die een reeks persoonlijke getuigenissen over het spirituele leven publiceerde, evenals enkele studies over internationale conflicten.
Mowats verslag van de familie Mowat in de jaren 1930, An Oxford Family Remembers (2002), staat vol met leuke vignetten: in mei 1941 gaf Mowat op een schip naar Durban lezingen aan stafofficieren en hun manschappen over de kruistochten, de Franse revolutie en Napoleon, maar ook over het hedendaagse Europa; in 1956 probeerde hij tijdens de Suez-crisis bruggen van begrip te bouwen met Egyptenaren; en in 1967 gaf hij Engelse les aan basisschoolkinderen op de Gilbert- en Ellis-eilanden terwijl hij op bezoek was met zijn gezin. Mowat had brede interesses: hij hield van muziek en was ook een begaafd schilder.
Mowat wekte soms de indruk afwezig te zijn. Hij maakte sommige vrienden ongerust omdat hij tot ver in de 80 erop stond om door Headington in Oxford te fietsen om zijn pensioen op te halen. Gelukkig bracht Renée gezond verstand en een gave voor gastvrijheid in wat een zeer aantrekkelijk partnerschap was. De Mowats waren eensgezind in geest en doel en hun huis was decennialang een toevluchtsoord voor studenten, collega's en vrienden. Bezoekers waren welkom en er was altijd een goede voorraad thee en cake om de brede discussies die thuis werden gevoerd te stimuleren.
De Mowats hadden twee zonen en drie dochters. Mowat wordt overleefd door Renée en vier van hun kinderen.
Robert Case Mowat, historicus: geboren 11 mei 1913, Oxford, overleden 1 april 2006, Oxford.
Dit artikel verscheen voor het eerst in de Independent op 12 mei 2006.
door Philip Boobbyer
(School voor geschiedenis, Universiteit van Kent)
English
